Historia

Kapucyni w Polsce

Do Polski sprowadził kapucynów król Jan III Sobieski w 1681 roku, fundując im klasztor w Warszawie. Zakon zrazu powoli przyjmował się w Polsce: początkowo byli to Włosi i Czesi, a polonizacja polskich klasztorów nastąpiła dopiero w XIX wieku. sobieskiSpowodowało to, że kapucyni szybko zrośli się ze społeczeństwem polskim i byli obecni we wszystkich ważniejszych wydarzeniach polskich dziejów: kapelanami powstania styczniowego w 1863 roku byli ojcowie Agrypin Konarski i Maksym Tarejwo, straceni przez wojska carskie, pierwszy na stokach Cytadeli Warszawskiej, drugi w Koninie; kapelanem Pierwszej Brygady Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego był ojciec Kosma Lenczowski; kapucyni wraz z polskimi osadnikami w 1945 roku udali się na Ziemie Zachodnie i Północne, budując tam zręby polskiego duszpasterstwa.

Dzieje klasztoru lubelskiego

Klasztor lubelski jest chronologicznie czwartą fundacją kapucyńską w Polsce (po Warszawie, Krakowie i Lwowie). Fundatorem był marszałek wielki litewski, książę Paweł Karol Sanguszko wraz z małżonką Marianną z Lubomirskich, który aktem z 1 XI 1721 zobowiązał się do założenia nowego klasztoru. sanguszkoZakonnicy przybyli na nową placówkę w maju 1724 r. Budowę kościoła i klasztoru według projektu architekta warszawskiego, Karola Baya, prowadzono w l. 1726-1733. Świątynię klasztorną p.w. św. apostołów Piotra i Pawła konsekrował 16 VIII 1733 bp chełmski Jan Feliks Szaniawski. Jest to kościół w stylu baroku toskańskiego, o formach typowych dla budownictwa kapucyńskiego, pierwotnie wyposażony w 9 ołtarzy, z których do dziś przetrwało 7; obrazy ołtarzowe malował Holender, Peter van Roy. W krypcie pod chórem zakonnym pochowany jest fundator klasztoru wraz z rodziną, portret jego znajduje się w chórze zakonnym.

1780

W XVIII w. lubelski klasztor kapucynów był ośrodkiem kultu św. Fidelisa z Sigmaringen. Nabożeństwa ku jego czci, zwłaszcza uroczystość 24 IV wraz z oktawą ściągały licznych wiernych z miasta i okolicy, a obraz przedstawiający męczeństwo Świętego uważany był za słynący łaskami, choć nigdy nie został za taki uznany przez władze kościelne. Kult św. Fidelisa zanikł po kasacie klasztoru, obraz znajduje się dziś w zakrystii. W XIX w. prężną grupą religijną działającą przy kościele było Bractwo Niepokalanego Serca Maryi. Dla jego potrzeb w l. 1858-1860 staraniem ówczesnego gwardiana, o. Prokopa Leszczyńskiego, dobudowano do kościoła neogotycką kaplicę p.w. Niepokalanego Serca N.M.P., z fundacji Jadwigi Bielskiej (późniejszej felicjanki, m. Anny) i Anieli Jezierskiej, a według planów Michała Kamińskiego i Bolesława Podczaszyńskiego. Figurę N.M.P. w ołtarzu kaplicy rzeźbił Władysław Oleszczyński. Kaplicę poświęcił 1 V 1860 sufragan lubelski, bp Walenty Baranowski. Dziś jest to kaplica Adoracji Najświętszego Sakramentu.

1870

Klasztor lubelski był siedmiokrotnie miejscem kapituł prowincjalnych, w XVIII-XIX w. Mieściło się w nim również studium filozoficzno-teologiczne, którego studentem był w l. 1849-1851 bł. Honorat Koźmiński, składając tu 18 XII 1850 uroczystą profesję zakonną.

Zaangażowanie patriotyczne zakonników w powstanie styczniowe (kleryk Wacław Nowakowski był współpracownikiem naczelnika cywilnego m. Lublina) spowodowało, że podczas wielkiej kasaty klasztorów w Królestwie Polskim, przeprowadzonej nocą z 27 na 28 XI 1864 klasztor lubelski zamknięto, a zakonników władze carskie wywiozły do Łomży.

Na miejscu pozostawiono tylko o. Melitona Wernera, o. Tertuliana Perkowskiego i o. Alfonsa Kuleszę. Pierwszy wkrótce zmarł, drugi się sekularyzował, jedynie o. Alfons podtrzymywał kapucyńską obecność w Lublinie do swej śmierci 8 V 1901.

Po kasacie władze carskie sprzedały na licytacji budynek klasztorny i podzieliły ogród na parcele budowlane; część wyposażenia kościoła rozdysponowano wśród okolicznych parafii, a bibliotekę przejęło lubelskie seminarium duchowne.

1900

Kapucyni wrócili do swej siedziby 1 VII 1919, stopniowo odzyskując pomieszczenia; w 1932 r. nadbudowano piętro nad chórem zakonnym (tzw. Holenderka), a w 1933 r. wykupiono całość gmachu z rąk prywatnych.

W klasztorze umieszczono w 1931 r. studium teologii, którego rektorem był od 1938 r. bł. Henryk Krzysztofik, studentem w l. 1935-1938 bł. Florian Stępniak, a studentem w l. 1937-1940 bł. Fidelis Chojnacki – umęczeni w Dachau, a wyniesieni do chwały ołtarzy w gronie 108 Męczenników II wojny światowej przez Ojca świętego Jana Pawła II w Warszawie 13 VI 1999.

 

1910

1915

1939

1944

1948

Po wybuchu II wojny światowej hitlerowcy aresztowali zakonników 25 I 1940, osadzając ich początkowo na Zamku Lubelskim, 18 VI 1940 wywieźli ich do obozu w Sachsenhausen, stamtąd 14 XII 1940 do Dachau. Kościół służył armii niemieckiej, w klasztorze w większości zajętym przez Niemców zamieszkiwało kilku braci. Po zakończeniu wojny mieściło się tu w l. 1945-1954 studium filozoficzno-teologiczne, w l. 1954-1957 tylko studium teologii i ponownie w l. 1970-1991 studium filozoficzno-teologiczne. Część budynku zajęta została przez władze państwowe na internat szkolny i sklepy, we władanie zakonu w całości wróciła w 1987 r. W l. 1984-1985 dobudowano do klasztoru nowe skrzydło od strony zakrystii. Od 2010 r. klasztor jest siedzibą ponowicjatu.

1952

Cennym zabytkiem w zakrystii kościoła jest pochodzący z XVII w. obraz nieznanego malarza Sen Leszka Czarnego, nawiązujący do legendy o początkach Lublina, a pierwotnie znajdujący się w nieistniejącej już dziś kolegiacie św. Michała na Starym Mieście. W klasztorze przechowały się liczne obrazy i portrety z XVIII-XIX w., choć nie przedstawiają większej wartości jako dzieła sztuki. Kościół jest miejscem szczególnego kultu błogosławionych Męczenników kapucyńskich II wojny światowej, Fidelisa Chojnackiego, Symforiana Duckiego, Aniceta Koplińskiego, Henryka Krzysztofika i Floriana Stępniaka: w prezbiterium znajduje się przedstawiający Błogosławionych poliptyk, malowany w 1999 r. przez Krzysztofa Kubiaka, a poświęcony 18 X 1999 przez prowincjała o. Piotra Stasińskiego.

1969

Komentowanie jest wyłączone